Dünyada ve Türkiye’de Teknoloji Gündemi
• Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimine Dair Çerçeve Yönetmelik (“Yönetmelik”) 10.07.2021 tarihli ve 31537 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Yönetmeliğin amacı, teknik düzenlemelerde veya genel ürün güvenliği mevzuatında belirtilen insan sağlığı ve güvenliği, işyerinde sağlık ve güvenlik, tüketicilerin korunması, çevrenin korunması, kamu emniyetinin sağlanması ve diğer kamu yararının azami düzeyde korunmasını hedefleyen gereklilikleri yerine getiren uygun ve güvenli ürünlerin piyasaya arz edilmesi, piyasada bulundurulması veya hizmete sunulmasını teminen piyasa gözetimi ve denetimine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.
• Yenilenmiş Ürünlerin Satışı Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (“Yönetmelik”) Resmi Gazete’de yayımlanarak 2 Eylül tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelik, ön kullanım zorunluluğu, veri trafiği ve kontrolü, yenileme merkezinin dışarıdan hizmet alması, hologram kullanımı, bilgilendirme yükümlülüğü, garanti yükümlülüğü ve reklam konularında değişiklikler getirmektedir.
• Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Başkanlığı (“DDO”) ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (“Bakanlık”) iş birliğinde ve ilgili tüm paydaşların etkin katılımıyla hazırlanan "Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi 2021-2025" 2021/18 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi (“Genelge”) 20 Ağustos 2021 tarihli ve 31574 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanmıştır.
Bunun üzerine 24 Ağustos 2021 tarihinde DDO'nun internet sitesinde “Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 2021-2025” (“Strateji”) yayımlanmıştır.
Strateji, 2021-2025 yılları arasında Türkiye’nin yapay zeka (“YZ”) alanındaki çalışmalarını ortak bir zemine oturtacak tedbirleri ve bu tedbirleri hayata geçirmek üzere oluşturulacak yönetişim mekanizmasını ortaya koymaktadır. Stratejinin hazırlanmasındaki temel amaç, sosyoekonomik gelişme açısından birçok fırsat barındıran YZ teknolojilerinin birtakım belirsizlikleri ve riskleri de beraberinde getirmesidir.
Strateji’de, Türkiye'nin “Dijital Türkiye” vizyonu ve “Milli Teknoloji Hamlesi” doğrultusundaki kalkınma hedeflerinin en güçlü taşıyıcılarından biri olduğu için yapay zeka alanında yer almanın bir tercih meselesi değil zorunluluk olduğu, bu nedenle Strateji'nin Türkiye'nin 11. Kalkınma Planı doğrultusunda hazırlandığı belirtilmiştir. Bu doğrultuda YZ teknolojisi alanında yerli üretim yeteneklerinin geliştirilmesi, söz konusu teknolojilerin öncelikli sektörlerde verimliliğin artırılması amacıyla kullanılması, işgücünün bu teknolojilerle etkin biçimde çalışacak şekilde dönüştürülmesi ve bu teknolojinin kamu hizmetlerinin geliştirilmesinde kullanılması konularına da yer verilmiştir.
• Elektronik Haberleşme Sektörüne İlişkin Tüketici Hakları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Taslağı, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından kamuoyu görüşüne açılmıştır.
Tüketici Hakları Yönetmeliği'nde yapılan değişiklikle faturalarını vadesinde ödemeyen tüketicilerin internet hızına kısıtlama getirilecektir. Aynı doğrultuda, tüketicilerin makul bir süre boyunca ödeme yapmaması durumunda tüm hizmetler durdurulacak ve internet erişimi tamamen kapatılacaktır.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından Strateji ve Bütçe Başkanlığı desteğiyle hazırlanan Orta Vadeli Program (2022-2024) (“Program”) 5 Eylül tarihinde Resmi Gazete'de yayımlanmıştır.
Program, Türkiye'nin mevcut ekonomik durumuna dair bilgiler, bu çerçevede Türkiye ekonomisine ilişkin amaç ve politikalar içermektedir. Bu doğrultuda, Program’da yer alan önemli hedefler aşağıdaki gibidir:
- Yeşil Dönüşüm: Program, küresel ölçekte uygulanacak yeni politikalar doğrultusunda sanayide ve ekonomide yeşil dönüşüme duyulan ihtiyaca vurgu yaparken, program döneminde küresel değer zincirleriyle bütünleşme ve daha fazla uluslararası yatırım çekme sürecinin Yeşil Mutabakat Eylem Planı’nda yer alan hedef ve eylemler de dikkate alınarak şekilleneceğini belirtmiştir.
- Ekonomik Büyüme: Program, iç ve dış talep arasında dengeli görünümün korunmasının yanı sıra, büyüme potansiyelinin istikrarlı ve sağlıklı bir biçimde artırılarak sürdürülebilir ve kapsayıcı büyümenin sağlanması amacıyla para, maliye ve gelirler politikalarının tam koordinasyon içerisinde yürütüleceğini vurgulamaktadır.
- Dijital Lira: Program, Dijital Lira için ileri aşama pilot testlere devam edileceğini belirtmektedir. Dijital paranın teknolojik, ekonomik ve hukuki yapıları çalışmalarının sonuçları da değerlendirilerek Dijital Lira Araştırma Geliştirme Projesi birinci faz pilot bulguları doğrultusunda, daha yaygın ve geniş katılımlı ileri aşama pilot testlere devam edilecektir.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Türkiye Açık Kaynak Platformu 42 Okulları'nın açılış töreninde yaptığı konuşmada, yazılımda dışa bağımlılığı azaltacaklarını söylemiştir.
Güçlü bir yazılımcı kitlesine sahip olmanın önemine dikkat çeken Bakan Varank, Türkiye‘nin kendisini kritik teknolojilerin üreticisi konumuna getiren bir yazılımcı ordusu geliştirdiğini eklemiştir. Bakan Varank, 7 gün 24 saat açık olacak bu okullarda eğitimlerin tamamen ücretsiz olacağını ve öğrencilerin bir eğitmen olmadan projeler ve oyunlaştırma yöntemiyle yazılımı birbirlerinden öğreneceklerini belirtmiştir. Bakanlığın bu okullarda uluslararası standardı yakalamak için Fransız markası Ekol 42 ile iş birliği yaptığını belirten Varank, hedefin sadece yazılımcı yetiştirmek değil istihdam piyasasına hızlı girebilecek yazılımcılar yetiştirmek olacağının, bu amaçla Türkiye Açık Kaynak Platformunun gençleri eğitim sırasında yarı zamanlı ve eğitim sonrasında tam zamanlı işlerle destekleyeceğinin altını çizmiştir.
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu verilerine göre Türkiye’de mobil abone sayısının 2021 yılının ilk çeyreğinde 83,5 milyona yükseldiği açıklanmıştır.
Ayrıca, Türkiye'de mobil abone penetrasyon oranının da Mart 2021 sonu itibarıyla yüzde 100’e yakın bir seviyeye yükseldiği belirtilmiştir.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, 2021 yılının ilk 6 ayında startup yatırımlarının 1,3 milyar Amerikan Dolarını aştığını açıklamıştır.
Bakan Varank, bu yılın ikinci çeyreğinde 63 girişimin toplam 746 milyon Amerikan Dolarlık yatırım aldığını belirtmiş ve Türkiye’nin İtalya ve Belçika gibi birçok Avrupa ülkesini geride bıraktığının altını çizmiştir.
• Türkiye’de merkezi yönetim bütçesinden geçen yıl Ar-Ge faaliyetleri için 14 milyar TL harcandığı açıklanmıştır. 2021 yılı Ar-Ge bütçesi ise 18 milyar TL olarak açıklanmıştır.
• ABD Bitcoin madenciliğinde Çin’i geride bırakarak ilk sıraya yerleşti
İngiltere’de Cambridge Üniversitesi tarafından yayımlanan yeni verilere göre ABD, Çin'i geride bırakarak, küresel bitcoin madenciliğinde en büyük paya sahip oldu. Çin Merkez Bankası’nın, geçen Eylül ayında kripto paralar ve türevleriyle yapılan tüm işlemleri yasaklamasının ardından Çin'in "hash oranı" olarak bilinen küresel bitcoin ağına bağlı bilgisayarların gücündeki payı Mayıs'ta yüzde 44 iken birkaç ay içinde yüzde sıfıra düştü.
Yeni veriler doğrultusunda Amerika Birleşik Devletleri madencilikte en büyük paya sahip oldu. ABD’nin ardından küresel bitcoin madenciliğinde en yüksek paya sahip olan diğer ülkeler ise sırasıyla Kazakistan ve Rusya oldu.
• “Devlet destekli siber saldırılar”da artış
Devlet veya ordu tarafından dolaylı yoldan veya doğrudan görevlendirilen bilgisayar korsanlarının, bir devlete fayda sağlayacak siber saldırı operasyonları gerçekleştirmesi şeklinde tanımlanan devlet destekli siber saldırılar kritik bilgileri hedeflemesiyle bilişim gündemindeki yerini artırıyor. Yakın gündemde, Hırvatistan'ın Ulusal Güvenlik ve İstihbarat Teşkilatı (SOA) ülkenin yüksek miktarda devlet destekli siber saldırıya maruz kaldığını açıkladı. Çoğunlukla dışişleri ve Avrupa işleri bakanlığını hedefleyen saldırıların politik motivasyona sahip olduğu savunuldu. Microsoft ise ekim ayında Rusya'nın devlet destekli siber saldırıların yüzde 58'ini tetiklediğini ve çoğunlukla ABD, Ukrayna ve İngiltere'ye saldırı düzenlediğine yönelik veriler paylaştı. Bu saldırılardaki başarı oranının bu sene yüzde 21'den yüzde 32'ye çıktığı da vurgulanıyor. Eylül ayında gerçekleşen başka bir siber saldırıda ise Çin devletinin Afgan telekomünikasyon şirketi olan Roshan'a saldırıda bulunarak kurumsal mail adreslerinden kritik bilgiler elde ettiği öne sürüldü. Center For Strategic & International Studies'in web sitesinde bu tür büyük siber saldırıların özetleriyle takibi gerçekleştiriliyor.)
Bilişim uzmanları bu tarz siber saldırılara hazırlıklı olmanın öneminin gitgide arttığını ve gelişmiş savunma teknolojilerinin devletlerce benimsenmesinin yanı sıra politik siber saldırı kullanımının gitgide artacağını belirtiyor.
• Yonga üretiminde aksaklıklar 2023 yılına kadar uzayabilir
2022 yılında biteceği öngörülen yonga krizinin son gelişmelerle beraber 2023 yılında kadar uzayabileceği endişeleri yaygınlaşıyor. Dünyanın lider teknoloji üreticileri yonga tedarikindeki kısıntıları azaltabilmek için yatırımlarını artırdı. Çin, 1,4 trilyon dolarlık teknoloji hamlesinin bir parçası olarak 2025 yılına kadar ülkede kullanılan yongaların yüzde 70'ini ülke sınırları içerisinde üretmeyi hedefliyor. Avrupa birliği, 2030 yılına kadar dünya yonga üretimindeki payını yüzde 20'ye çıkarmak için 160 milyar dolarlık kaynağı bu alana aktarmayı planlıyor. ABD ise yonga üretimi için altyapı yatırım bütçesinden 50 milyar dolarlık bir miktar ayırmayı planlıyor.